1.
Hadé
gogog hadé tagog = hadé basa, budi paragi, jeung sikep, nyaho tata-titi.
“Abong nonoman hadé gogog hadé
tagog Cép Udan mah, henteu ngérakeun dibawa ka tengah téh.”
2.
Hadé ku
omong goréng ku omong = sagala rupa perkara biasana dianggap hadé atawa
goréng ku batur gumantung kana caritaan urang atawa kana basa nu dipaké ku
urang.
“Lamun tiheula Pa Kuwu nyaritana jéntré mah, yén taneuh béngkok téh rék
dijieun pabrik, masarakat ogé moal aya nu protés. Nu matak sagala ogé hadé ku omong goréng ku omong.
3.
Hadé
lalambé = alus omongan wungkul, henteu terus jeung haté.
“Ongkoh cénah lamu geus ngadeg pabrik, pagawéna téh rék diutamakeun
penduduk di dieu heula. Ari buktina kumaha ? jauh tanah a langit. Tétéla, hadé lalambé wungkul pangusaha téh.”
4.
Hambur
bacot murah congcot = babari nyarékan tapi béréhan.
“Diaku ari béréhanna mah Pak Haji téh, ngan éta adatna babari pisan
nyarékan, hambur bacot murah congcot.”
5.
Hampang
birit = daékan (dititah).
“Nineungna ka Jang Éon téh, hampang
birit, tara aya basa embung dititah naon dititah naon gé.”
6.
Hampang
leungeun = gampang jeung resep teuteunggeul.
“Si Ibro mah hampang leungeun,
teu kaop meunang katugenah saeutik, sok gampang teuteunggeul.”
7.
Handap
asor = daék ngahargaan atawa ngahormat ka batur.
“Resepna ka Néng Yéyén téh henteu gumedé. Sanajan ayeuna geus jadi artis
gé, angger wé handap asor.”
8.
Handap
lanyap = hormat tapi matak nyentug kana haté.
“Mémang Pa Uday mah ari ngomong téh basana lemes dibarung ku rengkuh anu
hadé, tapi kekecapanna matak nyentug kana haté, handap lanyap nu kitu téh.”
9.
Hapa
héman = taya panarima, taya pamales budi ka nu geus nyieun kahadéan.
“Ari si Ibro bét hapa héman,
padahal kurang kumaha ditulunganna ku urang téh.
10.
Hapa hui
= teu jamuga.
“Ulah sok nyebut ngaran Bapa, pamali, matak hapa hui.”
11.
Hapa-hapa
ogé ranggeuyan = miskin-miskin ogé boga salaki.
“Hapa-hapa ogé ranggeuyan di
dieu mah, teu cara Nyi Mari, enya ogé beunghar tapi jomlo.”
12.
Hareulang
jangkung = kacida jangkungna.
“Mang Endul mah atuda hareulang
jangkung, nu matak léngkahna ogé panjang.”
13.
Haréwos
bojong = omongan anu diharéwoskeun tapi kadéngé ku nu deukeut ka nu
diharéwosan.
“Mang Entur mah, ongkoh ngaharéwos ka Bi Ipah, tapi kadéngé ku kuring anu
diuk gigireunna, haréwos bojong atuh.”
14.
Harigu
manukeun = harigu jelema anu nonjol ka hareup.
“Tah, Mang Konod anu harigu
manukeun téh.”
15.
Haripeut
ku teuteureuyeun = gampang kagoda ku bibitaan bakal meunang untung, kajeun
ku jalan anu teu halal ogé.
“Nu matak jadi jalma ulah haripeut
ku teuteureuyeun, bisi cara Pa Maman, kapaksa kudu unggah baléwatangan da
disangka sailon ngagerejut duit nagara.”
16.
Harus
omong batan goong = béja nu ngandung pitenah (sensasi) gancang pisan
sumebarna bari jeung sok ditarambahan.
“Geuning soal korupsi di Bank BKI téh geus nyebar kamana-mana, jadi ramé
deuih dongéngna ogé, abong harus omong
batan goong nya.”
17.
Haseum
budi = leuwih loba baeud jeung cemberut batan seuri atawa marahmay.
Sabalikna tina amis budi.
“Si Éta mah teu dipikaresep ku batur téh, pantes wé haseum budi.”
18.
Haseum
kawas cuka bibit = kuraweud haseum,
teu méré budi pisan.
“Basa urang ka imahna, paromanna mani haseum
kawas cuka bibit. Samarukna meureun urang téh rék ménta sumbangan.”
19.
Hawara
biwir = resep ngabéja-béjakeun perkara nu tacan tangtu bakal dilaksanakeun
atawa hal anu lila kénéh kana waktu dilaksanakeunna.
“Pa Ondé mah hawar biwir, méh
ka unggal hulu bébéja yén manéhna rék jarah ka Mekah. Padahal ceuk pamajikanna
mah, duka bisa indit duka moal ka dituna téh.”
20.
Hayang
leuwih jadi léwéh = hayang untung kalah rugi.
“Basa harga cengkéh Rp. 6.000 sakilo, Emang meulian. Sugan téh rék naék,
ari hég kalah ka turun hargana jadi Rp. 3.000 sakilo. Tungtungna mah hayang leuwih jadi léwéh, pokona mah
harita Emang téh rugi gedé wé.”
21.
Hayang
untung kalah buntung = Hayang leuwih
jadi léwéh.
22.
Héjo
cokor badag sambel = dusun pisan.
“Nyi Kénoh mah abong urang Nanggorék, héjo
cokor badag sambel. Dibawa ka Bandung téh kalah palahak-polohok.
23.
Héjo
tihang = teu cééhan, resep pipindahan (imah) atawa gunta-ganti pagawéan.
“Pa Sukro mah héjo tihang, taun
ieu baé teuing geus sabaraha kali pindah gawéna téh.”
24.
Henteu
cai hérang-hérang acan = teu disuguhan nanaon.
“Basa urang nganjang ka imah Pa Ondé, lain bohong henteu cai hérang-hérang acan téh.”
25.
Henteu
jingjing henteu bawa = henteu mawa oléh-oléh keur nu dijugjug.
“Rék ka Mang Endul téh kudu sasayagian heula, piraku wé atuh henteu jingjing henteu bawa mah.”
26.
Henteu
unggut kalinduan henteu gedag kaanginan = pageuh nyekel tangtungan
sorangan, henteu kapangaruhan ku ruruba, jsté.
“Sanajan digoda ku rupa-rupa cara, Cép Ato henteu unggut kalinduan henteu gedag kaanginan.”
27.
Hérang
caina beunang laukna = hasil maksud ku jalan badami, henteu ku paksa
pirusa.
“Nu kudu dipikirkeun ayeuna mah, kumaha carana sangkan hérang caina beunang laukna, ambéh
ngeunah ka dua pihakanana.”
28.
Hésé capé
teu kapaké = hanas ceuk rarasaan mah gawé téh soson-soson, ari hég dianggap
salah ku dunungan atawa hasilna mubadir.
“Nyieun proposal téh teu kapaké ku dunungan mah, antukna jadi hésé capé teu kapaké, padahal éta téh
meunang ngadukduk ngetik sapeupeuting.”
29.
Heunceut
ucingeun = babari reuneuh.
“Dasar Bi Entur mah heunceut
ucingeun, kakara ogé sataun ngalahirkeun, ayeuna geus reuneuh deui baé.”
30.
Heuras
genggerong = teu bisa ngeunahkeun haté batur ku omongan.
“Pa Saman mah henteu cocog mun jadi tukang ngalobi téh sabab heuras genggerong.”
31.
Heureut
pakeun = teu réa kaboga, saeutik panghasilan.
“Keur nu heureut pakeun saperti
Mang Endul mah, beurat mun kudu nyakolakeun anakna nepi ka paguron luhur téh.”
32.
Heurin ku
létah = teu bisa nyaritakeun perkara kasalahan batur, lantaran bisi aya
matakna ka diti ka dieu.
“Urang ogé lain teu nyaho yén lampah Pa Ondé téh salah, ngan heurin ku létah nyaritakeunna.”
33.
Heueuh-heueuh
bueuk = nyebut heueuh atawa mupakat tapi teu terus jeung haté.
“Si Ibro mah, ongkoh geus satuju moal kapapanjangan, tapi geuning buktina
teu kitu. Tayohna mah basa diriungkeun téh ukur heueuh-heueuh bueuk wé.”
34.
Hideung
ogé buah manggu, matak tigurawil bajing = sanajan luarna teu pikabitaeun,
tapi jerona mah matak deudeuleun.
“Néng Tini mah hideung ogé buah
manggu, matak tigurawil bajing.”
35.
Hirup
dinuhun paéh dirampés = pasrah sumerah kana kersa Nu Maha Kawasa, lanatran
geus béak déngkak.
“Pan Aki téh tos lami teu damangna, tos dilandongan ka ditu ka dieu., teu
damang kénéh baé. Ayeuna mah, ah, hirup
dinuhun paéh dirampés, da raraosan mah sagala tarékah parantos
dilaksanakeun.”
36.
Hirup
katungkul ku pati = hirup ditungtungan ku maot.
“Urang téh salilana kudu sadar, yén hirup
katungkul ku pati teu hadé kateterusan ngalajur napsu.”
37.
Hirup ku
ibun gedé ku poé = sasat euweuh nu ngurus, hirup kalantar.
“Saprak ditinggal maot ku indung bapana, manéhna hirup ku ibun gedé ku poé, nu matak pantes sakolana henteu balég
ogé.”
38.
Hirup ku
panyukup gedé ku paméré = euweuh gadag, teu daék atawa teu bisa usaha
sorangan.
“Ayeuna mah manéhna téh geus sawawa, geus teu pantes hirup ku panyukup gedé ku paméré. Dihenteu-henteu ogé apan manéh
téh kudu rumah tangga, piraku rék kitu baé mah.”
39.
Hirup
ramujud = hirup henteu ngalagu ataw henteu ngaleunjeur lantaran numbuk di
sué (taya kamarasan).
“Nu matak hirup ramijud téh,
bisa jadi ku lantaran manéhna mah henteu cééhan.”
40.
Hirup teu
neut paéh teu hos = terus-terusan gering ripuh, tapi teu maot. Hirup teu
walagri terus-terusan.
“Karunya ku Mang Enoy téh, hirup
teu neut paéh teu hos, béak harta béak banda keur ubar ka ditu ka dieu.”
41.
Huap hiji
diduakeun = ngirit-ngirit sagala kaperluan sapopoé, supaya bisa nyumponan
kaperluan anak atawa saha baé anu perlu dibélaan.
“Sangkan bisa nyakolakeun si Otoy ka paguron luhur téh. Emang mah teu
sirikna huap hiji diduakeun.”
42.
Hudang
pineuh = teu jongjon saré atawa ngedeng (nu gering).
“Karunya ka Mang Ato, meni hudang
pineuh, komo lamun keur karasa panyakitna mah.”
43.
Hudang
tineuh = hudang pineuh.
44.
Hujan
cipanon = loba ceurik.
“Saprak ditinggalkeun ku salakina, méh unggal peuting manéhna hujan cipanon.”
45.
Hulu
peutieun = jelema anu leutik teuing sirahna henteu surup jeung awakna.
“Aya untungna Si Holmes mah hulu
peutieun téh, sirahna hésé kateunggeul ku lawanna.”
46.
Hurip
gusti waras abdi = jaman féodal, raja senang sarta mulya rakyat cageur.
“Basa jaman Sultan Ageng Tirtayasa, Kasultanan Banten téh gemah ripah loh
jinawi, hurip gusti waras abdi.”
47.
Hurung
nangtung siang leumpang = beunghar sarta dipaké ngaginding.
“Saprak kawin jeung Jang Amin, hirup Néng Maya robah saratus dalapun
puluh darajat, jadi hurung nangtung siang
leumpang.”
48.
Hutang-hatong
= nyapirakeun hutang, daék bayar henteu entong.
“Hutang sakitu lobana ka urang téh, ku manéhna mah dianggap hutang-hatong baé, dasar jalma teu boga
kaéra.”
49.
Hutang
salaput hulu = loba pisan hutang nepi ka samar bisa kabayar.
“Si Ibro mah usaha téh taya kamarasanana, kalah ka hutang salaput hulu ka bank.”
50.
Hutang
uyah bayar uyah, hutang nyeri bayar nyeri = amal perbuatan sok aya
wawalesna.
“Lamun urang nganyerikeun haté batur, awal-ahir ogé baris aya wawalesna, hutang uyah bayar uyah, hutang nyeri bayar
nyeri.”