1.
Dagang
pindang ka Cirebon = dagang barang ka tempat nyieun éta barang.
“Manéh mah dagang peuteum ka Cimenyan, sarua wé jeung dagang pindang ka Cirebon.”
2.
Dahar
kawas meri = uprat-aprét jeung ngaréméh.
“Ulah dahar kawas meri atuh,
réméh meni pabalatak kieu.”
3. Daharna sakérésék daun = daharna
mindeng pisan (budak).
“Rék teu gendut
kumaha atuh si Farhan mah, da daharna
sakérésék daun, jaba teu cukup ku sapiring dua piring deuih.”
4. Dah kapas dah bawang = jual beli kontan.
“Lamun dah kapas dah bawang mah, ku urang gé
dibikeun dua rébu hijina. Ari ngiridit mah can bisa.”
5. Datang katingali tarang, undur katingali
punduk = datang kanyahoan, balik (indit) ogé kanyahoan, ménta idin heula.
“Geus bébéja rék
balik ka pribumi ? Bébéja heula atuh, apan urang téh kudu Datang katingali tarang, undur katingali punduk.”
6. Dédéngé
tarak atawa dédéngé tara = ngadéngé béja atawa carita tapi teu puguh
(teu kaharti) leunjeuranana, bisa jadi lantaran ngadéngéna sapotong-sapotong
atawa bari migawé pagawéan séjén.
“Puguh urang mah dédéngé tarak kana éta carita téh.
Nyaho-nyahina mah, ngan teu kabéh.”
7. Deukeut-deukeut anak taleus = sakitu
padeukeut teu nyaho yén baraya. Atawa teu nyaho yén aya kajadian penting di
salasaurang diantara maranéhna.
“Sugan téh Pa Wawan
lain baraya, puguh deukeut deukeut anak
taleus, nyaho baraya sotéh ubasa Lebaran wé patepung di lembur.”
8. Deukeut deuleu pondok léngkah = kurang
pamandangan jeung teu pati bébas dina indit-inditan.
“Ma’lum atuh pangawak
awéwé geus kolot, deukeut deuleu pondok
léngkah. Jadi wajar wé lamun teu nyaho Griya-Griya acan ogé.”
9. Deungeun haseum = teu baraya
saeutik-eutik acan.
“Urang jeung Adé téh
éstu deungeun haseum, tapi ayeuna mah
meni geus asa jadi dulur pet ku hinis wé.”
10. Diadukumbangkeun = dua jelema atawa
sato, dicekel pundukna tuluy diadukeun lebah tarangna sataker tanaga.
“Si
Diani jeung si Ogi diadukembangkeun
ku si Asep nepi ka ngajehjer duanana.”
11. Dibabuk Lalay = dibabukan kawas lalay
(musuh loba ngaronom urang), ngababukan ngénca ngatuhu.
“Loba balad monyét
anu paéh dibabuk lalay ku Kumbakarna
maké tangkal caringin meunang ngadudut.”
12. Di bawah tangan = teu maké saksi ti
pihak resmi.
“Lah, jual beuli
tanah téh urang di bawah tangan baé,
ambéh teu réncéd urusanna.”
13. Dibéjérbéaskeun = diécéskeun,
ditétélakeun, dijéntrékeun nepi kana bubuk leutikna .
“Yeuh, lamun kudu dibéjérbéaskeun mah, Pak Sukro téh loba
korupsina anu ngagunakeun kuitansi kosong.”
14. Dibeuweung diutahkeun = dipikir
dibulak-balik.
“Sanggeus dibeuweung diutahkeun, kawasna baé
kuring mah rék eureun digawé di pabrik kécap téh.”
15. Didagoan ku sééng nyéngsréng = didagoan
ku pangabutuh rumah tangga atawa pangabutuh sapopoé.
“Atuda urang mah
nyieun karya seni téh didagoan ku sééng
nyéngsréng, lain teu hayang alus, ari hayang alus apan butuh waktu.”
16. Didago-dago tilewo = didagoan ari pék
teu datang.
“Kamana ari si
Asik nya, didago-dago tilewo, jangji
datang jam tujuh, wayah kieu can nolol kénéh baé.”
17. Dihin pinasti anyar pinanggih = sagala
rupa nu kaalaman ayeuna, saéstuna geus ditangtukeun tiheula ku Pangéran.
“Dihin pinasti anyar pinanggih, manéhna
ayeuna kudu ngalaman kasusah nu taya hinggana.”
18. Dihurunsuluhkeun = disamarutkeun jeung
nu boga dosa.
“Enya ogé urang
cicing di Saritem, teu bisa dihurunsuluhkeun
jeung nu sok biasa nanawarkeun awéwé dagangan sisi jalan.”
19. Dijieun lalab rumbah = diomomorékeun,
teu diajénan, dainggap teu sabaraha.
“Jaman ayeuna mah
étika jeung moral bisnis téh geus dijieun
lalab rumbah, teu saeutik apan anu ngahalalkeun sagala cara. Nu penting
menang untung gedé.”
20. Dikeprak remis = purah diutuh-étah,
ngajalankeun pagawéan anu lain lumayan.
“Abdi mah damel di
bank ogé da bagian dikeprak remis,
janten artosna gé leutik teu sapertos paraminijer.”
21. Dikepung wakul buaya mangap = dikepung
ku musuh anu samakta ku pakarangna.
“Bénténg Betawi
téh kungsi dikepung wakul buanya mangap
ku pasukan Kiyai Tapa.”
22. Dikerid peuti = dibawa kabéh saeusi
imah atawa saeusi kampung.
“Basa aya wayang
di kacamatan, Mang Endul mah kabéh saeusi imahna dikerid peuti, dibawa lalajo.”
23. Dikompétdaunkeun atawa disakompétdaunkeun
= dihirunsuluhkeun.
24. Dinina-bobokeun = dipépéndé ku
rupa-rupa jangji jeung omongan pangoloan supaya tetep nurut ka pamaréntah.
“Ayeuna mah rayat
téh geus ngarti, geus moal bisa dinina-bobokeun
deui, Manasina baréto , jaman cacing dua saduit.”
25. Dipaké cocok conggang = Dimomorékeun
pisan.
“Saprak aya nu
anyar, nu heubeul mah ngan ukur dipaké cocok conggang.”
26. Dipisudi méré budi = dipihareup tapi
kalah ngabaeudan.
“Ari Néng Nia bét
kitu, aya nu nyaah kalah ka dibaeudan, bét dipisudi
méré budi.”
27. Disiksik dikunyit-kunyit, dicacag
diwalang-walang = dihukum beurat pisan, dihukum pati.
“Abdi rumaos
lepat, mangga baé bilih badé disiksik
dikunyit-kunyit, dicacag diwalang-walang”
28. Disuhun dina embun-embunan =
ditarimakeun pisan.
“Kanyaah sareng
katresna Akang ku abdi disuhun dina
embun-embunan, mun hanjakal Kang, Abdi téh parantos aya nu kagungan.”
29. Disusul tepus = disusul atawa ditéangan
nepi kabeunangna.
“Bangsat motor téh
ari terus disusul tepus mah, beunang
ogé. Horéng aya komplotanna.”
30. Ditangtang-téngténg dijieun bonténg sapasi
= digulang gapér.
“Lamun urang
diparengkeun ngajodo jeung Dési Ratnasari, moal dititah digawé-gawé acan ku
urang mah, rék ditangtang-téngténg
dijieun bonténg sapasi wé unggal poé.”
31. Dogdog pangréwong = milu nyarita
minangka éstra (panambi)
“Hapunten, sim
kuring badé ngiring sasanggeum, ieu mah sakadar dogdog pangréwong baé manawi.”
32. Dosa salaput hulu = loba pisan dosa.
“Si éta mah pantes
rék padangungudag ogé, atuda boga dosa
salaput hulu.”
33. Dug hulu pet nyawa = digawé beurat méh
taya eureunna.
“Pikeun ngabayuan
anak pamajikan téh neoi ka dug hulu pet
nyawa.”
34. Dug tinetek = dug hulu pet nyawa.
35. Duit pait = Duit anu teu menang dipaké
pikeun kapentingan pribadi.
“Aya duit mah ieu
ogé, ngan duit pait, anu koprasi.”
36. Duit panas = duit pait.